23 Kasım 1925 Dersim Mebusu Hasan Hayri Kanko'nun idam edilişi.
23 Kasım 1925 Dersim Mebusu Hasan Hayri Kanko'nun idam edilişi.
1881 doğumlu. Dersim, Hozat, Şeyh Hasanlı Aşiretinin Ağası Murtaza Kankozade'nin oğludur. 1898'de harp okulundan teğmen rütbesiyle mezun olmuş, binbaşılığa kadar yükselmiştir.
1. Meclis döneminde (1920 /23) Dersim Mebusu olan Hasan Hayri Bey bu dönemde Kemalist yönetimin yanında yer almış hatta Lozan görüşmeleri yapılırken Kürd ulusal kıyafetleri ile meclise gelerek yaptığı Kürdçe konuşma ile hükümeti ve Lozan Heyeti'ni desteklemiştir.
1923'de Elazığ'a yerleşen Hasan Hayri Bey Kürdlere verilen sözlerin tutulmaması üzerine 13 Şubat 1925'de başlayan Şeyh Said İsyanını desteklemiştir. Elazığ'ı ele geçiren kuvvetlerin komutanı Şeyh Şerif'i evinde ağırlayıp, Şeyh Şerif ile birlikte Dersim aşiretlerine telgraf çekerek isyana katılmalarını teşvik etmiştir.
Elazığ İstiklal Mahkemesi tarafından Şeyh Said İsyanını desteklediği gerekçesiyle idama mahkum edilen Hasan Hayri Bey 23 Kasım 1925'de Elazığ'da idam edilmiştir. Mustafa Kemal'in isteği ile Kürd ulusal kıyafetleri giyip mecliste yaptığı Kürdçe konuşma da suçlamalar arasında yer almıştır.
Hasan Hayri Kanko gibi Dersim'in önde gelenlerinden bir şahsiyetin Şeyh Said İsyanını desteklemesi ve bu isyan nedeniyle idam edilmesi, Şeyh Said İsyanını Aleviler desteklememiş gibi bir savı çürüttüğü gibi, isyanın salt dini nedenlerle yapıldığı savını da çürütmektedir.