Anabasis/On Binler'in Dönüşü.
Kürdler'in atası Karduklar ve Karduklar'ın ülkesinden bahseden ilk yazılı eser olma özelliğini taşıyan bu eseri aynı zamanda bu sefere de katılmış olan Atinalı, Sokrat'ın öğrencisi Ksenophon (M.Ö.431 - 355) M. Ö. 394 yılında yazmıştır.
Pers Kralı 2. Dareios (Daryus/Dara)M.Ö. 404 yılında ölünce yerine büyük oğlu Artakserkes (Ardeşir) geçer. Kralın küçük oğlu Kyors (Xusro) o dönemde Pers hakimiyetinde bulunan bu günkü Ege Bölgesi Satrapı (eyalet valisi) idi.
Annesinin de teşviki ile Kyors, Pers tahtına oturmak için harekete geçer. Bu amaçla Hellenler (Antik Yunan)'den 13 bin kişilik paralı bir ordu oluşturur. Orduya katılanların kimisi macera için, kimisi zenginleşmek için katılıyordu. Orduya katılanlardan biri de o tarihlerde 30 yaşlarında olan kitabın yazarı Ksenophon'dur.
Kyros, orduya katılanlara Pisidialılar (Bu günkü Antalya, Konya, Isparta)'a karşı sefere çıkılacağı yönünde bilgi vermişti. Ancak ordu Kilikia'ya geldiğinde Kyors'un asıl hedefinin kral olduğu anlaşılınca orduda rahatsızlık baş göstermiş, Kyors askerlere yüksek maaş vermeyi vaat ederek orduyu krala karşı, Babil Şehrine doğru harekete geçirmiştir.
Ordu Babil'e vardığında kral ile yapılan savaşta Kyors ve ordudaki bir çok general öldürülünce ordu dağılarak başıboş kalmıştır. Kral ile yapılan görüşmeler sonrasında paralı askerlerden oluşan ordunun ülkelerine geri dönebilecekleri üzerinde anlaşılmıştır.
Kyors'un ordusu kendi aralarında yaptıkları seçim sonucu kitabın yazarı Ksenophon'u kendilerine temsilci olarak seçmişlerdir. Ordu dönüş için geldikleri yolu değilde kuzeye doğru giderek Karadeniz üzerinden, deniz yoluyla kendi ülkelerine dönmeyi kararlaştırırlar. Bu arada 13 bin kişilik ordudan 10 bin kişi kalmış olup, kitapta ismini buradan almıştır.
Ordu Babil'den kuzeye doğru hareket ederek Kürdler'in atası olarak kabul edilen Karduklar ve Karduklar'ın ülkesine varır. Ksenophon 7 gün kaldığı Karduk ülkesini Botan Çayı'nın güneyi, bu günkü Şırnak, Siirt ve Botan bölgesi olarak anlatır. Botan Çayı'nın kuzeyini ise Armenia, Ermeni ülkesi olarak adlandırır. Ksenophon, Karduklar'ı dağlarda yaşayan, savaşçı bir halk olarak anlatır. Bu halkın Pers Kralı'na itaat etmediğini, Pers Kralı'nın gönderdiği 120 bin kişilik ordunun Karduklar tarafından yok edildiğini anlatır.
Ordu, Karduk ülkesi, Armenia'dan sonra bir çok toplulukla karşılaştıktan sonra o dönem bir Yunan kolonisi olan Trabzon'a varır. Trabzon'dan İstanbul'a kimi zaman deniz yoluyla, kimi zaman karayoluyla hareket eden ordu, sefere çıktığı tarihten 15 ay sonra Bergama'ya ulaşır.
Ksenophon, sefer sırasında gördüğü ülkeler ve halklarının özelliklerini, yaşam şekillerini sade bir dille, hikaye şeklinde anlatarak Heredot'tan sonra tarihe ve tarihçilere büyük bir miras bırakmıştır.