KÜRDİSTAN - Bir milyar 400 milyon dolarlık telefon ithalatı
Rûdaw’ın Kürdistan Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Plan ve Bütçe Müdürlüğü’nden edindiği verilere göre, son üç yılda yüzde 99’u Kürdistan Bölgesi’ndeki havalimanları ve sınır kapılarından olmak üzere 4 milyar 398 milyon 45 bin dolarlık cep telefonu ve ürünleri ihraç edildi.
Veriler cep telefonu piyasasında yıllık hareketlenmelerin çok olduğunu gösteriyor. Tüccarlar, 2015 yılında bir milyar 279 milyon 852 bin dolar cep telefonu ve ürünleri ithal etti. 2016’da ise ithalatta ciddi bir düşüş yaşandı ve 693 milyon dolarda kaldı.
2017 cep telefonu piyasasının altın dönemi oldu. Kürdistan Bölgesi’ndeki firmalar 3 milyar 117 milyon 500 dolarlık ithalat gerçekleştirdi. İthal edilen ürünlerin yüzde 85’i kaçak yollarla Türkiye, İran ve Suriye’ye gönderildi.
Samsung Bayisi olarak faaliyet yürüten Cibal Firması Sorumlusu Saman Nakışbendi, “Irak piyasasında cep telefonu çok satılıyor. Samsung’un araştırmalarına göre Irak piyasasında yıllık bir milyar 200 milyon dolar ile bir milyar 500 milyon dolar arasında cep telefonu ve ürünleri satılıyor” dedi.
Nakışbendi, “Irak piyasasında satılan telefon ürünlerinin yüzde 50’si Samsung’un Irak’ ihraç ettiği telefonlardan oluşuyor. Son üç yıl içinde Irak piyasasında yıllık ortalama 800 milyon dolarlık Samsung ürünleri satıldı” diye konuştu.
Tüccarlar çoğunluğu Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Çin, ABD, Vietnam, Suudi Arabistan ve Güney Kore olmak üzere 47 ülkeden ithalat gerçekleştiriyor. 2017’de BAE’den 2 milyar 952 milyon dolarlık telefon ve telefon ürünleri ithalatı gerçekleştirildi. Çin’den 46 milyon, ABD’den 34 milyon 693 bin, Vietnam’dan 25 milyon, Suudi Arabistan’dan 23 milyon 800 bin ve Güney Kore’den 10 milyon 607 bin dolarlık ithalat gerçekleştirildi.
Saman Nakışbendi, Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin telefon ve ürünlerinden düşük vergi aldığını söyledi.
Nakışbendi, alınan düşük vergi sayesinde Kürdistan Bölgesi’nin telefon sektöründe Dubai’ye alternatif bir ihracat merkezi olduğunu ifade etti.
Kürdistan Bölgesi’ne ithal edilen telefon ve ürünlerinin yüzde 50’si Türkiye, İran ve Suriye ile bazen de Afganistan’a ihrac ediliyor.
Telefonlar Kürdistan Bölgesi’ndeki havalimanlarından resmi bir şekilde akıllı telefonlardan üç buçuk dolar vergi alınarak ihraç ediliyor. Ayrıca Basra limanından diğer ürünlerin arasında kaçak bir şekilde gönderiliyor. Bu şekilde yapılan ihracatta nakliye bedeli dışında herhangi bir vergi ödenmiyor. Irak’ta telefon ihracatında yaklaşık olarak telefon bedelinin yüzde 30’u kadar vergi alınıyor.
Telefonların yarısı Türkiye, İran ve Suriye’ye satılıyor
Rûdaw’ın elde ettiği resmi olmayan verilere göre, Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde telefon sektöründe 12 firma büyük markaların bayiliğini yapıyor. Ayrıca 5 bine yakın telefoncu dükkanı ile 100 küçük ve orta büyüklükte ticaret şirketi bulunuyor
Sozfon Telefon İthalat ve İhracat Şirketi Sorumlusu Herman Hüseyin, “Telefon markalarının çoğunluğu bayilerde bulunuyor. Bu da sert bir rekabetin yaşanmasına neden oluyor. Telefon ticareti eskisi gibi kazançlı değil. Daha önce Dubai’den telefon ithal eden firmalar artık yerli büyük bayilerden telefon satın alıyor” dedi.
Herman Hüseyin, Türkiye, İran ve Suriye’ye kaçak olarak gönderilen telefonlara ilişkin ise, “Kürdistan Bölgesi’ndeki bir çok firma Türkiye, İran ve Suriye’deki tüccarlarla anlaşma yapmış. Dubai’den aldıkları telefonları Kürdistan’a getirerek resmi olmayan yollardan kaçak bir şekillde bu üç ülkeye gönderiyorlar” diye konuştu.
Kürdistan Bölgesi’ne ithal edilen telefonların yarısının komşu ülkelere ihraç edildiğini kaydeden Hüseyin, yüzde 35’inin Irak piyasasına yüzde 15’inin de iç piyasada satıldığını belirtti.
Samsung’a rakip olarak kabul edilen apple, hiçbir satış için hiçbir firmaya bayilik vermiyor. Apple’nin Kürdistan’da sadece teknik servisi bulunuyor.
Samsung, Huawei ve Nokia bayiliği yapan Vatan Group Telefon Ticareti Şirketi Sorumlusu Hazım Musa İlyas, “Yüksek kalite ve özelliklerinden dolayı Huawei telefonlarının satış oranları samsunga yaklaşmış. Apple’nin satışları da iyi. Ancak nokianın satışları onlarınki kadar iyi değil” ifadelerini kullandı.
İkinci el telefonların piyasası kalmadı
Kürdistan Bölgesi piyasasında 200 çeşit telefon bulunuyor. Çeşit ve özelliklerine göre fiyatları değişiyor. Nokia telefonları 14 ile 30 dolar arasında değişiyor. 30 çeşiti bulunan samsung telefonlarının fiyatı ise, 75 dolar ile 622 dolar arasında değişiyor. Huawei telefonlarının fiyatı ise 65 ile 840 dolar arasında değişiyor. Apple’in en son modeli olan ipone x max ise bin 315 dolara satılıyor.
Kürdistan’daki en pahalı telefonlar ise Vertu marka telefon. Vertunun fiyatı 5 bin dolar ile 100 bin dolar arasında değişiyor.
Herman Hüseyin, “Vertu marka telefonun piyasası ekonomik krizden önce iyiydi. Haftada 2-3 adet satıyorduk. Ancak şu anda piyasası küçülmüş ve firmalar talep üzerine getiriyor” dedi.
Vertu, Nokia firmasının üretimi olup müşterilerin isteklerine göre özel olarak üretiliyor.
Hüseyin, “Bu telefondan yüzlerce adet 20 bin dolara sattım. Bir kaç adet de 60 bin dolara sattım. Bazı yerlerde 100 bin dolara da satılmış. Ancak şimdi daha ucuza satılıyor. Firmalar müşterinin siparişine göre adet adet getiriyor” diye konuştu.
RÛDAW